Risotto is natuurlijk een klassiek Italiaans recept, maar risotto recepten zijn in Nederland toch vele malen minder bekend dan pasta recepten en andere Italiaanse recepten. Eigenlijk geheel onterecht want risotto is super lekker en bovendien te variëren met talloze andere ingrediënten. Verder wordt vaak gedacht dat het bereiden van deze recepten erg moeilijk is, maar ook dit valt wel mee. Tenminste… als je de risotto voldoende liefde geeft.
Risotto is een product wat afkomstig is uit het noorden van Italië. Langs de oevers van de rivier de Po zijn de perfecte omstandigheden om deze rijst te verbouwen. Arborio, Carnaroli en Vialone Nano zijn de soorten die daar worden verbouwd. Doordat risotto alleen in het noorden van Italië wordt geproduceerd, zul je merken dat je in het zuiden van Italië dit slechts sporadisch op de menukaart tegenkomt. Eigenlijk is het enige recept wat in het zuiden veel wordt gegeten Risotto ai Ricci, oftewel met zee-egel. Een ander leuk detail is dat dit rijstgerecht in het noorden zelfs populairder is dan de meeste pasta recepten.
Voor het bereiden van een lekker risotto recept geldt eigenlijk altijd dezelfde standaard bereidingswijze. Risotto hoort lekker romig te zijn, daarom bak je de rijst altijd kort mee in een ruime hoeveelheid boter met een uitje. Om te voorkomen dat de risotto te zout wordt, blus je de inhoud van de pan daarna vervolgens af met wat witte wijn. De witte wijn dient tegenhanger van de zoute bouillon. De bouillon schep je soeplepel voor soeplepel toe, nadat de wijn is geabsorbeerd. Alle risotto recepten verdienen wat nazorg als de korreltjes rijst gaar zijn. Dit gerecht wordt altijd afgemaakt door er kaas en nog wat boter aan toe te voegen, zodra de risotto gaar is. Als je dit er doorheen roert, ontstaat er een heerlijke zachte, romige smaak.
Vanzelfsprekend kent het noorden van Italië een aantal klassiek risotto recepten. Waarschijnlijk is het bekendste risotto recept Risotto alla Milanese, dit is risotto met saffraan. Voor de frequente bezoekers op onze website is dit inmiddels een usual suspect. Uit Piemonte komt het bekende recept voor Risotto al Barolo. Barolo is de beste Italiaanse rode wijn en afkomstig uit deze regio die in het noordwesten grenst aan Frankrijk. Risi e Bisi is het bekende risotto recept uit Veneto wat letterlijk betekent rijst en erwten. Logischerwijs is dit dan ook een risotto recept op basis van rijst met erwtjes.
Een lekker risotto recept kun je zelf ook eenvoudig maken. Vaak wordt gedacht dat het maken van risotto moeilijk of lastig is. Eigenlijk valt dit wel mee, een lekker risotto recept maken is vaak net zo eenvoudig als pasta of lasagne. Wat heel belangrijk is bij het maken van lekkere risotto, is dat je bij de risotto blijft om deze voldoende liefde te geven. Dit betekent dat je continu bij de pan moet blijven en zoveel moet roeren als mogelijk is. Hierdoor komt het zetmeel van de rijst goed los waardoor de romige smaak ontstaat. En wat natuurlijk voor alle Italiaanse recepten geldt, geldt ook voor risotto recepten, maak altijd gebruik van de lekkerste ingrediënten voor het beste resultaat.
Het basisrecept voor 4 personen bestaat uit de volgende ingrediënten:
• 350 tot 400 gram risotto van goede kwaliteit
• 40 gram boter
• 1 ui
• 100 milliliter Italiaanse droge witte wijn
• 1 liter kippenbouillon
• 50 gram Parmigiano Reggiano kaas
• Vers gemalen peper
• Zeezout
Het bereiden van alle risotto recepten bestaat sowieso uit deze ingrediënten. Natuurlijk kun je in je bereiding variëren met een normale ui, een rode ui, een pittige ui of een sjalot. En in plaats van kippenbouillon kun je ook kiezen voor paddenstoelenbouillon indien je paddenstoelen of champignons gebruikt. Wanneer je veel groenten in het gerecht gebruikt, dan is het weer logischer om in dat geval groentebouillon toe te passen. Hetzelfde geldt voor het gebruik van zalm, garnalen of een andere zeevrucht, dan gebruik je visbouillon. En het is vanzelfsprekend ook mogelijk om een lekker risotto recept te maken met Pecorino, Grana Padano of Gorgonzola in plaats van Parmigiano Reggiano. Maar onderaan de streep komt het erop neer dat je altijd een logische vervanger nodig hebt, indien je van plan bent om 1 van de ingrediënten uit het overzicht weg te laten uit je recept.
Voor het maken van risotto gebruik je altijd een pan met dikke bodem. Hoe dikker de bodem, hoe beter de pan in staat is om de warmte vast te houden. Smelt 35 van de 40 gram boter in de pan. Als de boter is gesmolten en gloeiend heet is, doe je de fijn gesneden ui in de pan. Fruit de ui ongeveer 2 minuten, zodat de smaak helemaal loskomt. Vervolgens doe je ook de korrels rijst in de pan. Bak deze kort mee met de ui en zorg ervoor dat de risotto na een paar minuten helemaal is bedekt met de boter uit de pan. De romige smaak van de boter trekt hierdoor in de korrels en deze beginnen er hierdoor glazig uit te zien. Als je in het midden het witte puntje ziet, is het tijd om de wijn toe te voegen.
Blus de inhoud van de pan af met de Italiaanse droge witte wijn. Het zuurtje van de wijn is de logische tegenhanger van de zoute bouillon die je later toevoegt. De witte wijn zorgt ervoor dat de balans in orde is en het gerecht vooral niet te zout wordt. Zodra je de wijn in de pan hebt gedaan, roer je de inhoud van de pan regelmatig door. Dit doe je net zo lang tot dat de wijn volledig is opgenomen door de risotto. Als dit het geval is, schep je soeplepel voor soeplepel de bouillon bij de risotto. Iedere keer als de bouillon volledig is opgenomen door de risotto, dan schep je er weer een nieuwe soeplepel bouillon bij. Terwijl je dit doet blijf je de risotto het liefst continu, maar in ieder geval zeer regelmatig roeren. Hierdoor komt het zetmeel van de rijst goed los, wat de smaak van je risotto recept nog romiger maakt en daardoor dus nog lekkerder maakt. Als de risotto nog net niet helemaal gaar is, haal je de pan van het vuur.
Schep nu nog een heel klein beetje bouillon erbij en haal de pan van het vuur. De risotto bevat nu zoveel vocht en is heet genoeg om langzaam verder te garen tot een perfecte korrel. Ondertussen kun je de risotto afmonteren zoals dit in Italië wordt genoemd. Voeg de laatste 5 gram boter toe samen de geraspte Parmigiano Reggiano. Voeg nog een beetje peper toe en roer alles nog een keer goed door, zodat de boter en de kaas kunnen smelten en de peper wordt verdeeld. Proef of je tevreden bent over de smaak. Desgewenst kun je er nog voor kiezen om extra zeezout toe te voegen indien het gerecht iets te flauw is. Dit Italiaanse rijst recept staat erom bekend dat dit een lekkere zoutige smaak heeft, dus wees vooral niet te bescheiden. Als je die lekkere zoutige smaak te pakken hebt en de balans goed is, is het basisrecept voor risotto hiermee helemaal klaar. Aanvallen maar!
Doordat je risotto het hele jaar kunt eten en er talloze bereidingswijzen zijn om een lekker risotto recept te maken, is het natuurlijk moeilijk om aan te geven wat het lekkerste risotto recept is. In Italië is het heel gebruikelijk om seizoensproducten te gebruiken voor de risotto op basis van de tijd van het jaar. Risotto recepten die daarom veel in de winter worden gegeten zijn risotto met truffel, risotto met bietjes of natuurlijk met paddenstoelen. Al deze verschillende gerechten hebben een volledig andere smaak. Ondanks dat truffel natuurlijk heel dicht bij de paddenstoel ligt, is de smaak dusdanig anders dat ook de smaak van het risotto recept, wat je bereidt niet te vergelijken is. Bietjes risotto staat natuurlijk helemaal haaks op de gerechten met truffel of paddenstoelen. De gemeenschappelijke deler is natuurlijk de aards maak, maar bietjes smaken natuurlijk veel zoeter waardoor ook het eindresultaat van je gerecht volkomen anders is.
Om deze risotto recepten perfect klaar te maken, moet je hier natuurlijk wel de perfecte ingrediënten bij zoeken om de smaken van de truffel, de paddenstoelen en de bietjes te ondersteunen. Bij het recept voor risotto met truffel of paddenstoelen is het lekkerst om gebruik te maken van de paddenstoelen bouillon. Als je truffelrisotto maakt, kun je het beste de truffel super fijn snijden en deze in de pan doen, zodra je begint met het toevoegen van de bouillon. Kies je voor paddenstoelenrisotto, dan moet je er eerst voor zorgen dat je de paddenstoelen grondig schoonmaakt. Met paddenstoelen wil het nog wel eens voorkomen dat er wat zand op achterblijft en dat smaakt natuurlijk niet lekker in je gerecht. Nadat de paddenstoelen schoon zijn gemaakt, doe je een deel hiervan in de bouillon en een andere deel bak je gelijk al mee met de ui. Hierdoor gebruik je de paddenstoelen op twee manieren en krijgt dit risotto recept de uitgesproken smaak van de paddenstoelen. Enerzijds komt de smaak van de paddenstoel los als je deze bakt. Hierdoor trekt de smaak gelijk in de rijst korrels. En door het andere deel van de paddenstoelen in de bouillon te laten trekken, krijgt de risotto anderzijds een extra krachtige smaak. Op deze manier creëer je het beste van twee werelden.
Voor het bereiden van een risotto recept met bietjes, kun je min of meer dezelfde bereidingswijze toepassen. Een gedeelte van de bietjes bak je gelijk mee met de ui. Het andere gedeelte van de bietjes gebruik je dit keer niet voor de bouillon, maar hiervan maak je je eigen bietjessap. Voordat je begint met het toevoegen van de bouillon, doe je eerst het bietjessap bij de risotto waardoor de rijst een mooie rode kleur krijgt en de smaak van de bietjes goed in de korrel trekt. Pas nadat het sap van de bietjes helemaal is geabsorbeerd, begin je met het toevoegen van de bouillon. In tegenstelling tot risotto met truffel of met paddenstoelen, gebruik je bij dit risotto recept logischerwijs groentebouillon. Eigenlijk geldt dit voor alle risotto recepten. Afhankelijk van welke ingrediënten die jij gebruikt, bepaal je welke bouillon je hierbij serveert. Als je risotto met groente maakt, dan gebruik je dus groentebouillon. Maak je risotto met vlees of rode wijn, dan wordt er runderbouillon toegepast. En indien je geen groente of vlees toevoegt zoals bij Risotto alla Milanese of Risotto alla Parmigiano dan is het erg lekker om kippenbouillon te gebruiken. And last but not least, eet je risotto met vis of andere zeevruchten, gebruik dan visbouillon. Door gebruik te maken van de juiste bouillon bij het juiste recept, haal je het maximale uit de smaken. De smaken tillen elkaar namelijk naar een hoger plan in plaats van dat deze elkaar tegen werken.
Naarmate het voorjaar wordt, veranderen de ingrediënten die worden toegevoegd aan de risotto. De aardse winterse smaken worden in deze tijd van het jaar vervangen door frissere en lichtere ingrediënten. Producten die veel in risotto recepten worden verwerkt zijn spinazie, rucola, citroen en natuurlijk asperges. Afgaande op het lijstje seizoensproducten gebruik je logischerwijs eigenlijk altijd groentebouillon bij deze gerechten. Het alternatief is overigens kippenbouillon. Kippenbouillon smaakt bijna altijd lekker. Per ingrediënt geldt weer een andere tactiek om het lekkerste risotto recept op tafel te krijgen.
Bij Italiaanse recepten geldt voor spinazie eigenlijk altijd dat het lekkerste is om deze apart te bereiden. Bak de spinazie in wat olijfolie met wat vers gemalen peper en wat zeezout tot de spinazie is geslonken. Eventueel kun je ook nog wat citroensap toevoegen voor een extra frisse smaak. Haal de spinazie daarna uit de pan en hak deze zo fijn als mogelijk met een scherp mes. Zorg er wel voor dat je het vocht van de spinazie eerst goed afgiet, ander loop je het risico dat het een dikke knoeiboel wordt met al dat vocht. Als de risotto helemaal gaar is, roer je de gehakte spinazie door de risotto. De spinazie kan zich mooi gelijkmatig verdelen over de inhoud van de pan en dit levert je gegarandeerd het lekkerste risotto recept voor spinazie. En doordat de spinazie zich mooi verdeeld, krijgt dit gerecht bovendien gelijk die mooie groene kleur. Voor het risotto recept met rucola geldt min of meer dezelfde tactiek. In het geval van rucola hoef je deze niet eerst in de pan te bakken, maar je dient de rucola wel met een scherp mes zo fijn als mogelijk te snijden. Zodra de risotto klaar is, roer je de rucola er doorheen en je zult merken dat de rucola gelijk slinkt en gaart. Gebruik deze bereidingswijze, want dit geeft de lekkerste rucolasmaak aan je risotto recept. Waar je bij rucola wel op moet letten is, dat je goed op de hoeveelheid let die je toevoegt. Rucola heeft van zichzelf een sterk bittere smaak. Maar als je te veel rucola toevoegt dan kun je er mee worden geconfronteerd dat dit de smaak van de ‘riso’ overheerst. En da’s niet lekker… Voeg daarom beetje bij beetje de rucola toe en blijf vooral goed proeven.
Citroen is altijd een product waarmee je goed moet oppassen. Eigenlijk geldt hiervoor hetzelfde als bij de rucola. Dit komt doordat citroen van zichzelf een extreem sterke en vooral zure smaak heeft. Om die reden moet je citroen ook nooit meekoken in je risotto gerecht, maar dit altijd pas op het einde toevoegen. Dit moet natuurlijk wel gedoseerd, want als je uitschiet met het sap dan kun je zomaar je hele risotto recept verpesten. Als je dit gerecht maakt met citroen, dan voeg je dit altijd op het einde toe als de risotto al gaar is. De risotto is doorgaans lekker zout van de bouillon en de kaas die je hebt toegevoegd. Wat erg lekker is, is om het gerecht meer balans te geven door het toevoegen van citroen. Voeg daarom beetje bij beetje citroensap toe om tot de perfecte verhouding te komen voor je risotto recept. Nadat je een beetje citroensap hebt toegevoegd, proef je gelijk wat het effect is. Herhaal dit principe tot je de juiste balans te pakken hebt, dit geeft net die zogenaamde 10% magic aan het gerecht!
Een andere groente die je vaak in het voorjaar tegenkomt in combinatie met risotto is asperge. Asperge is maar een paar maanden per jaar te verkrijgen, namelijk alleen in de maanden in april, mei en juni. Voor het lekkerste recept met asperges, doe je de schillen van de asperges in de bouillon. Hierdoor trekt de smaak van de asperge helemaal in de bouillon en geeft dit een extra dimensie aan de risotto. De geschilde asperges snijd je in kleine stukjes en deze bak je gelijk mee met de ui. De smaak van de asperges komt dan helemaal los en wordt gelijk geabsorbeerd door de korrels van de rijst, zodra deze de pan in gaan. Een bijkomend voordeel is dat de asperge perfect ‘al dente’ wordt gekookt. Het is dus van belang de asperges niet eerst apart te koken. Als je de asperges gedurende de bereidingstijd van zo’n 15 minuten mee laat koken, blijven deze lekker knapperig. Door deze bereiding te volgen voor het recept voor risotto met asperges, kom je de asperges op meerdere manieren tegen en mag dit met recht aspergerisotto worden genoemd.
Ook de doperwtjes zijn perfect om te gebruiken voor dit oer-Italiaanse rijstgerecht. Logischerwijs gebruik je hiervoor wederom het basisrecept. Als het goed is, heb je dit recept na het lezen van deze pagina inmiddels helemaal onder de knie. Het mooie van het gebruik van groenten is dat je deze om verschillende manieren kan terug laten komen in je gerechten. In dit recept met de welbekende Noord-Italiaanse ‘riso’ is dit natuurlijk niet anders. Terwijl je de gebruikelijke handelingen volgt, bereid je op een andere pit de doperwtjes. Deze bereiding is super simpel, maar wel enorm effectief. Bak de erwtjes met een beetje boter in de koekenpan samen met een paar blaadjes munt. Na 2 tot 3 minuten voeg je wat bouillon toe, als het goed is heb je hiervoor groentebouillon gebruikt. Kook of verwarm de groente. Vervolgens hevel je de doperwtjes over in een staafmixer en pureer je de erwten samen met de munt tot een mooie gladde substantie. Let er wel op dat je een handje doperwten achter de hand houdt voor bereidingswijze numero due. Als de puree mooi glad is, dan roer je dit door de rijst als deze gaar is. Tot slot voeg je het handje erwten toe en dit recept met doperwtjes op 2 manieren is af. Nog een blaadje munt erop ter garnering en aanvallen maar!
In de herfst worden juist weer hele andere risotto recepten gegeten. Typische ingrediënten die in de herfst weer verkrijgbaar zijn, zijn paddenstoelen, pompoen en natuurlijk ook kastanjes. Paddenstoelen zijn natuurlijk in vele soorten en maten verkrijgbaar en deze worden daarom ook op verschillende manieren in risotto recepten toegepast. Maar een ding moet natuurlijk duidelijk zijn. Op het moment dat je ervoor kiest om een risotto recept te maken op basis van paddenstoelen, dan gebruik je natuurlijk paddenstoelenbouillon. De smaak van de paddenstoelen bouillon kun je zelfs nog versterken, door de paddenstoelen die je kiest in de bouillon te laten wellen. Paddenstoelen moeten natuurlijk altijd in vocht worden ingelegd, dus waarom niet in de bouillon, zodat de smaak van de risotto nog krachtiger wordt.
Overigens dien je dit niet te doen met champignons. Champignons zuigen zich helemaal vol met het vocht en dit heeft een nadelig effect op de smaak van het gerecht. De beste manier om risotto met champignons te maken, is door de champignons zo fijn mogelijk te snijden. Eigenlijk moeten de champignons zo fijn zijn gesneden dat het er op lijkt dat deze zijn verkruimeld. Bij het bereiden voeg je deze verkruimelde champignons toe nadat je de ui hebt gefruit, maar nog voordat de rijst in de pan gaat. Champignons laten van nature veel vocht los als je deze verwarmt. Zodra dit het geval is, dien je de risotto in de pan te doen. Zodoende kunnen de korrels rijst al het vocht van de champignons kunnen opnemen. De risotto zuigt zich hierdoor helemaal vol en het effect is, dat dit gerecht helemaal naar champignons smaakt. En een recept met de titel champignonrisotto verdient dat natuurlijk ook. Daarna volg je de normale bereiding, maar heb je die lekkere champignonsmaak al te pakken in je risotto recept. Optioneel zou je er ook voor kunnen kiezen om een deel van de champignons te bakken. Het ene deel van de champignons gebruik je dan om mee te koken. Het andere deel wordt in een koekenpan gebakken met wat olijfolie, peper en zeezout. Zodra je het gerecht serveert, kun je de gebakken champignons er dan overheen doen. Op deze manier heb je weer verschillende smaken te pakken van slechts een (1) ingrediënt.
Risotto met pompoen of te wel Risotto di Zucca zoals dit recept in Italië wordt genoemd is natuurlijk een op-en-top risotto recept voor in de herfst. Die mooie oranje kleur die voornamelijk met Halloween wordt geassocieerd, komt ook erg goed tot zijn recht in combinatie met risotto. En wat voor wel meer risotto recepten geldt, geldt ook voor dit risotto recept met pompoen, de beste manier om dit te bereiden is door de pompoen afzonderlijk klaar te maken. Voor het apart bereiden van de pompoen kun je ervoor kiezen om dit in de oven te doen. In dit geval gaar je de pompoen in combinatie met zeezout, peper en olijfolie in de oven. Eventueel kun je ook nog rozemarijn en salie toevoegen voor nog meer herfst in je gerecht. Na ongeveer 30 tot 40 minuten is de pompoen gaar en kun je deze pureren en door de risotto roeren. Een andere manier voor dit recept is om de pompoen in bouillon te garen en daarna te pureren. Vervolgens roer je de gepureerde pompoen door de risotto. Persoonlijk vind ik het minder fijn om de pompoen in de risotto zelf te garen, omdat dit de bereidingstijd enorm verlengd. Bovendien heb je nu de mogelijkheid om de gepureerde risotto beter te doseren naar je eigen smaak. Dit komt het resultaat van dit risotto recept natuurlijk alleen maar ten goede!
Inmiddels weten we welke gerechten er per seizoen worden gegeten, maar dit betekent natuurlijk niet dat er geen recepten zijn die het hele jaar door worden gegeten. Helemaal bovenaan deze pagina hebben wij het al gehad op de recepten uit Milano, met Barolo uit Piemonte en Risi e Bisi uit Veneto. Dit zijn voorbeelden van lokale gerechten die het hele jaar door worden gegeten. Natuurlijk geldt hetzelfde voor het basisrecept wat ook wel bekend staat als ‘alla Parmigiano’.
Als eerste wil ik stil staan bij een klassieke recept uit de regio Piemonte. Dit heeft uiteraard een speciale reden. In juni van 2016 zijn wij zelf een aantal dagen in de Noord-Italiaanse regio Piemonte geweest. Tijdens een van deze dagen zijn wij op aanraden van de eigenaar van ons hotel hebben we een rondrit gemaakt over de wijntoppen. Via La Morra zijn we naar Barolo gereden, van Barolo naar Montforte d’Alba en uiteindelijk eindigde onze route in Serralunga d’Alba. Dit was een prachtige rit door misschien wel de bekendste wijnstreek van Italië. Aangezien we aan het einde van de ochtend vertrokken waren we ook noodgedwongen om onderweg te lunchen. Echt een enorme straf… In het piepkleine plaatsje Barolo zijn we gestopt voor ‘il pranzo’, de lunch. Natuurlijk draait het op deze pagina om de klassieker met Barolo, maar ik kan het niet nalaten om te vertellen een andere lokale specialiteit ook niet te missen is op het moment dat je in Piemonte bent. Dit gerechtje luistert naar de naam ‘Carne Cruda’ wat zoiets betekent als gekruid vlees en wordt gegeten als antipasti. Dit is rauw vlees van het beste rund en helemaal op smaak gebracht met verschillende kruiden en in dit geval zelfs truffel. Echt bijzonder lekker! Na dit voorgerechtje hebben we Risotto al Barolo gegeten. Dit gerecht wordt alleen gemaakt als je dit met zijn tweeën eet in verband met de vrij lange bereidingstijd. Maar het wachten hierop is zeker de moeite waard. De rijst wordt helemaal gegaard in de rode Barolo wijn, waardoor het gerecht een mooie kleur krijgt en daarnaast die intense wijnsmaak. Ook dit gerecht smaakte ons bijzonder lekker en gaan wij in Nederland zeker nog eens maken.
Tijdens de jaarwisseling van 2016 op 2017 waren we in Milaan. Milaan is de hoofdstad van de Italiaanse regio Lombardije en staat bekend om haar meren, de wielerklassieker de Ronde van Lombardije maar dus ook om het rijstgerecht uit de titel van deze alinea. Om de oorsprong van dit recept beter te begrijpen gaan we vele honderden jaren terug in de tijd. Om precies te zijn naar de 16e eeuw. Leerknecht Valerius was werkzaam aan de bekende Dom van Milaan. Terwijl hij druk bezig was met het glas en lood, besloot hij om saffraan toe te voegen zodat dit een mooi kleur zou toevoegen. Echter werd Valerius uitgelachen door zijn collega’s. Daarom besloot hij om wraak te nemen tijdens het trouwfeest van zijn baas. Zonder dat iemand er iets van wist, deed hij saffraan bij de rijst. Maar wat er gebeurde was juist precies het tegenovergestelde. De rijst smaakte alleen maar lekkerder en sindsdien is dit klassieke Italiaanse recepten geboren. Als je vandaag de dag naar Milaan gaat zoals wij recent deden, dan ontkom je bijna niet aan dit gerecht. Iedere restaurant bereidt dit, het ene alleen net wat beter dan de andere.