Italië en koffie, koffie en Italië

Italië, hét land van de koffie. Wat wijn is voor Frankrijk, is koffie voor Italië. Het zwarte goud is al tientallen jaren onderdeel van de Italiaanse cultuur. Op iedere hoek van de straat zit wel een koffiebranderij en het land telt honderden kleine koffiebarretjes. Naar goed Italiaans gebruik stoppen veel Italianen ’s ochtends eerst bij zo’n koffiebarretje om een espressootje weg te tikken en gaan dan pas door naar het werk. Maar hoe is dit eigenlijk ontstaan? 

De Italiaanse koffiecultuur

Koffie in Nederland of koffie in Italië, een wezenlijk verschil in cultuur. In Nederland is het kopje koffie veel meer een ritueel, waarbij de smaak er zwart-wit gezegd minder toe doet. Uitspraken als ‘de koffie staat klaar’ zijn echt typisch Nederlands. Hoezo verse koffie? In Italië staat de smaak van koffie en de verse bereiding hiervan centraal. Men zegt ook wel dat Italianen gruwelen bij de Nederlandse koffie die volgens hen nog steeds smaakt naar opgewarmd afwaswater. En met veel te veel water. Italianen hebben liever minder koffie van topkwaliteit, dan een grote onbeholpen bak koffie.

De Italiaanse koffiegeschiedenis

De stad die een belangrijke rol in de Italiaanse koffiegeschiedenis heeft gespeeld is Trieste, Triëst op z’n Italiaans. Deze stad speelde door de vele culturen, talen en de haven, een belangrijke rol in de koffiehandel naar de rest van Europa. In 1892 werd deze handelspositie van de stad nog eens flink versterkt doordat mr. Hermann Hausbrandt de eerste was die gebrande koffiebonen op een goede manier kon bewaren en transporten. Overal schoten de koffiehuizen toen als paddenstoelen uit de grond. Toen zelfs Paus Clemente VIII koffie als politiek correct aanmerkte, was het hek van de dam en verspreidde het drankje zich over heel Europa.

Trieste is heden ten dage nog steeds een belangrijke haven in Italië om koffie te verhandelen. Maar… het grootste deel van de koffiehandel is inmiddels verplaatst naar New York en Londen. In Trieste staat ook nog steeds het hoofdkantoor van het Italiaanse koffiemerk Illy. Illy is opgericht in 1933 en nog steeds een familiebedrijf. Bovendien is Illy vandaag de dag nog één van de grootste koffiebranderijen van de wereld. Illy staat verder bekend als de grondlegger van de espresso. Espresso is koffie die wordt gezet onder hoge druk met stoom, was resulteert in een mooie crema.

De geschiedenis van koffie

Het proces van het branden en zetten van koffie is aan het einde van de 14^e eeuw uitgevonden door de Arabieren. Het woord koffie, of caffè, is afkomstig van het Turkse woord qahve. Dit Turkse woord is op haar beurt weer afgeleid is van het Arabische woord quahwa, wat wijn uit bessen betekende. De stad Constantinopel huisvestte de eerste koffiehuizen. Pas een eeuw later kwamen de eerste café’s in Europa en tot aan de 17^e eeuw werd koffie in Venetië geserveerd in de winkels voor water en ijs.

Italiaanse koffie heeft de naam om erg sterk te zijn. Maar toch is het tegenovergestelde vaak het geval. Italiaanse koffiebonen worden alleen vaak wat langer geroosterd dan de koffie die in Nederland wordt verkocht. In Italië worden veel verschillende koffiesoorten verkocht, maar de arabica is verreweg de belangrijkste soort. Arabica koffiebonen zijn over het algemeen wat milder van smaak dan de bittere en zuurdere robusta koffiebonen. Robusta koffiebonen worden het meest gebruikt voor filterkoffie, arabica koffiebonen voor pistomachines en volautomaten.

De wereldwijde koffiemarkt bestaat voor 70 procent uit arabica koffiebonen en 30 procent uit robusta koffiebonen. Arabica koffiebonen groeien op extreme hoogte, gemiddeld zo’n 1500 meter. Cafeïne wordt door de koffieplant aangemaakt om zich te beschermen tegen parasieten en ziekten. Op deze grote hoogten zijn minder dieren en ziekten voor de koffieplanten, hierdoor bevatten arabica koffiebonen ook minder cafeïne dan robusta. Robusta koffiebonen groeien in lager gelegen gebieden. Deze koffieboon bevat twee keer zoveel cafeïne als arabica en wordt vooral gebruikt voor koffie’s met melk. Koffie wordt vooral gecultiveerd op plantages in tropische landen, bijvoorbeeld in Midden-Afrika, Zuid-Amerika en Azie. En dus bijzonder genoeg niet in ons favoriete Italië.

De Italiaanse drinkcultuur

Het belangrijkste verschil tussen een Italiaan en een Nederlander is dat een Italiaan na de ochtend geen cappuccino meer drinkt. Met een gevulde maag drinkt hij geen koffie met melk meer. Een cappuccino wordt door een Italiaan als een koffieversie voor het ontbijt gezien. De meeste Italiaanse restaurants, behalve de toeristische, serveren na 11.00 uur ’s morgens geen cappuccino, latte’s of andere vormen van koffie met melk meer. Maar een nog grotere schande is de take away koffie. Dit is een regelrechte belediging voor alle liefde die is gestopt in een heerlijke koffie.

De Italiaanse koffiekaart

• Espresso: een klein kopje zwarte, zeer geconcentreerde koffie.
• Caffè macchiato: een espresso met een paar scheutjes melk.
• Latte macchiato: een glas hete melk waar espresso aan is toegevoegd. Bestel je in Italie een latte, dan krijg je waarschijnlijk een glas koude melk.
• Decaf: dit kent de Italiaan niet echt en wordt gezien als een pizza zonder tomaat en mozzarella. Een beter alternatief is water beter of een cioccolata calda, een warme chocolademelk
• Caffè doppio: een dubbele espresso, tweemaal zoveel koffie en tweemaal zoveel water
• Caffè con panna: espresso met slagroom
• Caffè coretto: espresso met een paar scheutjes likeur, Sambuca, Grappa of brandewijn
• Café Crèma: espresso met vers gemalen, maar licht gebrande koffiebonen en met veel meer water (145 ml) dan een espresso
• Cappuccino: één derde espresso, één derde melk en één derde melkschuim